مقدمه
باشگاه غذا و خوراک‌شناسی یونسکو، نهادی است خصوصی، انتفاعی و غیرسیاسی در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران و کمیسیون ملی یونسکو که محور فعالیت‌های آن موضوعات مربوط به خوراک و نوشیدنی است و در قالب یک باشگاه فرهنگی، تخصصی و علمی (از انواع چهارگانۀ باشگاه‌های یونسکو) با شناخت، جذب و ارتقاء ظرفیت‌های موجود در عرصۀ فعالیت خود، بر اساس بیانیۀ مأموریت و چشم‌انداز زیر، اهدافی را که در ادامه آمده است، پی خواهد گرفت.
بیانیۀ مأموریت
مطالعه، ترویج، معرفی و ارتقاء جایگاه خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایرانی و آداب و روشهای تهیه و مصرف آنها در سطح ملی و بین‌المللی، و ارتقاء کیفیت آماده‌سازی، ارائه و مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های رایج در ایران
چشم‌انداز
تشکیل معتبرترین مرجع جهانی مطالعه، معرفی، آموزش و ترویج تهیه، ارائه و مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین
اهداف
- شناسایی و ثبت انواع خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین
- شناسایی، گردآوری و مستندسازی هر آنچه به تهیه، ارائه و مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایرانی مربوط می‌شود، از قبیل آیین‌ها، آداب و رسوم، باورها، واژگان، ابزار و مواد، فرایندها و غیره
- معرفی و ترویج آداب و روشهای اصیل تهیه، ارائه و مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین در جامعۀ ایران و جهان
- احیای خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های فراموش‌شدۀ گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین متناسب با شرایط زندگی امروز
- استانداردسازی و تشکیل چهارچوب مرجعی برای تأیید اصالت و ایمنی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های رایج در ایران با در نظر گرفتن تنوع اقلیمی و قومی ایران
- پاسداری و پشتیبانی از میراث فرهنگی ملموس و ناملموس مرتبط با خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین و کمک به ثبت ملی و جهانی آنها
- برقراری تعامل فرهنگی با کشورهای گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین ، کشورهای منطقه و جهان در زمینۀ خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایران و جهان
- آموزش و ارتقاء سطح دانش، تجربه، هنر و خلاقیت نزد صاحبان مشاغل مربوط به آماده‌سازی و ارائۀ خوراکی و نوشیدنی
- حمایت از ایده‌های نو و خلاقیت به ویژه نزد جوانان، استارتاپ‌ها، مشاغل خانگی و کسب‌وکارهای کوچک فعال در زمینۀ خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایرانی به عنوان بخشی از مسئولیت اجتماعی باشگاه
- حمایت از تشکل‌ها، سمن‌ها و انجمن‌های فعال در زمینۀ خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها و همکاری با آنها
- شناسایی، معرفی و کمک به فرصت‌های سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در زمینۀ خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها
- کمک به ارتقاء علمی، فنی و تجربی دست‌اندرکاران فراوری مواد خوراکی و نوشیدنی و صنایع مرتبط با آنها در ایران
- کمک به شکل‌گیری عادات غذایی مناسب و اصلاح عادات غذایی نامناسب در سطوح مختلف جامعۀ ایرانی
ارزش‌ها
- اولویت بخشیدن به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین (در مقایسه با سایر نقاط جهان) در کلیۀ امور پژوهشی، تبلیغاتی، ترویجی و اجرایی
- تأکید بر حفظ، مستندسازی، احیا و بازآفرینی فرهنگ اصیل تهیه و مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایرانی
- استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی حوزۀ خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایرانی در جهت اعتلای درک متقابل و صلح جهانی
- تأکید بر مفاهیم مشارکت و همکاری در سطح ملی و بین‌المللی
- استفاده از ظرفیت‌های حوزۀ خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ایرانی در جهت توسعۀ حوزه‌های دیگر از قبیل گردشگری، بهداشت و سلامت، کارآفرینی و سایر موارد
تعاریف
مفاهیم واژه‌های به کار رفته در این نوشتار، به شرح زیر است:
- خوراکی/ خوراک: هر مادۀ قابل خوردن (شامل ترکیبات چندجزئی یا تک‌جزئی، پخته یا خام، محصولات و فراورده‌های با منشأ گیاه، حیوان یا قارچ که به صورت مستقیم یا پس از مراحل فراوری دیگری مورد استفادۀ تغذیه‌ای انسان قرار می‌گیرند، از جمله آنچه که در وعده‌های اصلی خورده می‌شود یا به عنوان وعدۀ نیم‌چاشت، عصرانه، پیش غذا، دسر، تنقلات و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد) به شرط آن که پیش از بلع نیاز به جویدن داشته باشد یا در غیر این صورت در دستۀ نوشیدنی‌ها (به تعریف زیر) قرار نگیرد.
- نوشیدنی: هر مایع خالص یا مخلوط جامد در مایع، مایع در مایع یا گاز در مایع که به منظور رفع تشنگی، بلع یا هضم آسان‌تر آنچه همراه با آن خورده می‌شود، یا دستیابی به آثار جسمی و روانی دیگر از قبیل آرامش و لذت، مورد استفاده قرار گیرد.
- گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین: گسترۀ فرهنگی یک سرزمین تا آنجا است که زبان و ادبیات، ذوق و احساس و اندیشه و فکر و رویکردهای انسانی مردم آن سرزمین در آنجا نفوذ داشته باشد. بر این اساس، گسترۀ فرهنگی ایران‌زمین در شرق از رود سند و جبال پامیر آغاز می‌شود و تا غرب تا رود فرات و منطقۀ وان در ترکیۀ امروزی گسترش می‌یابد. در شمال از خوارزم و بلندی‌های قفقاز آغاز می‌شود و تا جنوب تا آن سوی خلیج فارس و دریای عمان (شامل کشورهایی از قبیل امارات متحده، بحرین و غیره) را در بر می‌گیرد. هرچند تراوشات فرهنگی تمدن ایران در غرب تا قلب اروپا و در شرق تا چین نیز مشاهده شده است.